Dạo gần đây giang hồ có vụ đứa con tinh thần nhỏ nhắn xinh xắn của một nhóm làm game Việt Nam bị ăn cắp, dán quảng cáo lên mông và ném lên store để kiếm lợi. Mặc dù chả quan tâm mấy nhưng có một vài ý kiến sai lệch làm mình đọc thấy hơi ngứa ngáy.
The world of art 🔗
Trước tiên là về những ý kiến đại loại như kiểu:
Công ty của Trung Quốc nên ăn cắp là chuyện bình thường
Random wrong comment #1
hoặc:
Việt Nam cũng hay đi ăn cắp của người ta nên bị lại cũng đáng
Random wrong comment #2
Các bạn đang quá bị ám ảnh bởi những chi tiết về địa lý như Atom Boog là “của Trung Quốc” hay BKGM là “của Việt Nam”, điều đó là sai lầm. Làm game cũng là làm nghệ thuật, và khi làm nghệ thuật thì mỗi cá nhân hay tổ chức làm nghệ thuật phải được coi như độc lập trên một tấm bản đồ chung của nghệ thuật, không bị phân biệt bởi dân tộc, giới tính, tuổi tác hay đường biên giới khô khan giữa các quốc gia.
Trộm cắp ở khắp mọi nơi trên thế giới. Bất kì ai cũng có thể ăn cắp tác phẩm của người khác, cũng như bị ăn cắp. Việc Trung Quốc nổi tiếng với nhiều chuyên gia sao chép không đồng nghĩa với việc ai cũng vậy, và trên nữa là nhiều tác phẩm đến từ Trung Quốc cũng bị ăn cắp.
Tương tự vậy, có nhiều cá nhân/tổ chức của Việt Nam cũng ăn cắp game của người khác để làm lợi cho mình, nhưng điều đó không đồng nghĩa với “Việt Nam cũng hay ăn cắp của người ta nên bị lại cũng chả sao”. Việt Nam ở đây là gì? Đấy có phải là một công ty chung làm việc cùng nhau không? Không! Vậy tại sao phải quýt làm cam chịu. Hãy tưởng tượng khu phố X có thằng Y hay đi ăn trộm, vậy những nhà khác cùng khu phố nếu có bị thằng Z nào đó vào ăn trộm thì cũng là xứng đáng, không được quyền kêu ca vì can tội ai bảo ở gần nhà thằng Y, wtf is that logic?
Như đã nói, mỗi cá thể làm nghệ thuật có sự độc lập của riêng mình. Đặc biệt là một nhóm non trẻ, yêu màu tím thích màu hồng, mong manh dễ vỡ như BKGM thì họ có thể bị sốc và có phản ứng hơi quá một chút khi lần đầu “bị ấy”. Tuy nhiên cần phải quán triệt rõ ràng như sau:
Đúng:
BKGM bị ăn cắp là chuyện bình thường. Họ có quyền im lặng hoặc kêu ca.
Sai:
BKGM bị ăn cắp là chuyện bình thường vì họ là người Việt Nam và nhiều công ty Việt Nam cũng ăn cắp. Họ không được quyền kêu ca.
The art of Copycat 🔗
Tiếp theo là về một số ý kiến như:
Halloween Nightmare cũng chỉ là clone ăn cắp từ Limbo nên có bị ăn cắp lại cũng đáng, đừng có vừa ăn cắp vừa la làng
Random wrong comment #3
Từ đó định nghĩa rõ hơn về hai hình thức tạm gọi là “lấy cảm hứng” và “ăn cắp trắng trợn”.
Game là một tác phẩm nghệ thuật tổng hợp bao gồm các yếu tố nghệ thuật về đồ hoạ, âm thanh, cốt truyện, cách chơi. Chính vì thế có nhiều phương diện để đánh giá xem một game có là “clone” của game khác hoặc là “steal” từ game khác hay không.
You inspired me!
Khi nhắc đến clone game, người ta thường nhắc đến những game từ giống đến rất giống với game gốc. Khái niệm này thông thường rất mơ hồ và nhiều mức độ, đôi khi nó chỉ những game được sao chép hoàn toàn, đôi khi là sự sao chép và phát triển thêm hoặc đôi khi chỉ là những game tương đối giống do được lấy cảm hứng từ game gốc.
Bạn khó lòng đánh giá việc clone một game là sai hay đúng bởi clone game là một chuyện hết sức bình thường trong ngành công nghiệp game và một phần nhờ nó mà ngành này phát triển. Những yếu tố nghe/nhìn của một game bất kì như đồ hoạ, âm thanh,… thường dễ dàng được đăng ký bản quyền và bảo vệ theo luật, nhưng những thứ tương đối trừu tượng như “cách chơi”/“cảm giác khi chơi” thì lại không thể. Một vài ví dụ để bạn dễ hình dùng về clone hợp lệ như sau:
- Subway Surfers là một clone của Temple Run, và nó cũng nổi tiếng không kém
- 2048 là clone của Three! nhưng nó còn nổi hơn và bản thân nó cũng sinh ra nhiều clone
- Guitar Heroes là clone của Guitar Freaks
- Warcraft vốn là clone của Dune II
- Angry birds vốn là clone của Crush the Castle và bản thân CTC lại là clone của game khác
- Các game MOBA đều clone từ DotA, và bản thân DotA lại được inspired từ map của Starcraft
Nói chung các bạn có thể thoải mái clone 1 game và sử dụng các yếu tố về gameplay và không có bản quyền, miễn đừng ăn cắp assets của người ta là được. Gameloft và Zynga có thể nói là 2 hãng game thành công nhất trong lĩnh vực clone, các game của họ đều là clone của các game nổi tiếng khác một cách hợp lệ.
Vậy xét về bản chất, hoàn toàn có thể nói Halloween Nightmare giống Limbo hay là clone của Limbo. Cụ thể thì mức độ giống của nó thế nào so với Limbo? Dưới đây là các khía cạnh so sánh với dấu ✔ là giống, dấu ❌ là không giống:
| Halloween Nightmare vs Limbo |
|---|
| ✔ Graphics Style |
| ✔ Genre |
| ❌ Story/Level |
| ❌ Graphics Assets |
| ❌ Music/Sound tracks |
| ❌ Code |
Như vậy ngoài việc lấy cảm hứng từ phong cách đồ hoạ silhouette và lối chơi puzzle platformer, thì công sức của nhóm làm game Halloween Nightmare là đáng ghi nhận. Họ tự thiết kế nhân và vẽ nhân vật, bối cảnh, họ xây dựng cốt truyện, thu âm lời thoại, thiết kế màn chơi và code game từ đầu đến cuối, toàn bộ assets đều là của họ. Vậy Halloween Nightmare là một game clone dạng lấy cảm hứng chứ không phải dạng ăn cắp, và bạn không thể lên án một game như vậy cũng như đánh đồng nó với các dạng game ăn cắp khác.
Trên thị trường cũng có rất nhiều clone của Limbo ở mức độ này và ngay cả Limbo cũng không phải game đầu tiên sử dụng phong cách đồ hoạ silhouette và lối chơi puzzle platform, nó chỉ là một trong những game nổi tiếng nhất thôi.
Your works are mine!
Khác với clone dạng truyền cảm hứng, nghĩa là giống với game gốc ở gameplay, ý tưởng,… nhưng dùng chất liệu của riêng mình; clone dạng ăn cắp là một thể loại sai luật. Ngoài yếu tố uncopyrightable như gameplay, thì có rất nhiều thứ khác có thể ăn cắp được như assets đồ hoạ, âm thanh, thiết kế nhân vật, tên,…
Ví dụ điển hình như Armed Heroes Online ăn cắp assets đồ hoạ của Torchlight, đấy là sai. Hay một ví dụ khá buồn cười khác xảy ra gần đây như việc Blizzard kiện Lilith Games - hãng làm game Soul Clash vì vi phạm bản quyền, lấy thiết kế nhân vật từ game Warcraft, trong khi đó Lilith Games lại kiện Heroes Charge cũng vì ăn cắp thiết kế nhân vật mà …Lilith Game đã ăn cắp và thậm chí cả UI/UX của Soul Clash.
Ngoài ra có vài bạn nói về việc nhà phát triển của Việt Nam ăn cắp game freebies đem về chỉnh sửa rồi treo bán, hoặc ăn cắp game của người ta Việt hoá rồi tung ra. Điều này không phải là không có nhưng không phải lúc nào cũng là sai. Chẳng hạn như nếu sản phẩm freebies cho bạn quyền sử dụng với mục đích thương mại thì bạn hoàn toàn có thể làm bất cứ điều gì bạn muốn, và một vài sản phẩm game được Việt hoá bạn thấy không phải là bị ăn cắp, mà được “mua lại” để chỉnh sửa cho phù hợp với thị trường Việt, đó là hợp pháp. Có thể đó là lười, nhưng không phải là ăn cắp.
Quay trở lại với việc Atom Boog ăn cắp sản phẩm Halloween Nightmare, nếu bạn nào so sánh điều đó với việc Halloween Nightmare clone Limbo thì xin lỗi phải nói thật là quá ngu. Bởi Atom Boog không phải là ăn cắp assets đồ hoạ, không phải ăn cắp gameplay, mà là ăn cắp hết cả game. Những gì họ làm là:
- Lấy file cài game của BKGM
- Chèn quảng cáo vào game
- Đưa shortcut tải game lên store + thêm chữ Adventure vào tên game cho nguy hiểm
- …
- Profit!
Ez money, ez life như thế mà một vài bạn đem đánh đồng với công sức người khác bỏ ra thì cũng chịu.
Comments